دانلود مقاله داروسازی شیمی داروئی

دانلود مقاله داروسازی شیمی داروئی 

مقدمه:

در ابتد لازم مي‌دانم در مورد شيمي داروئي و تعريفاتي كه در اين رشته وجود دارد صحبت كنم.

ملاحضات اساسي شيمي داروئي:

الف ـ تعريف: دكتر گلن اوت يوت شيمي داروئي را بطور مناسبي تعريف كرده است. در تعريف او، شيمي داروئي رشته‌اي است كه اصول شيمي و زيست شناسي را بكار گرفته است و دانشي مي‌آفريند كه در آن، مواد درماني حاصل مي‌گردند. از اينرو شيمي‌داروئي‌دان‌ها نه تنها بايد يك شيمي آلي‌دان قابلي باشند، بلكه بايد اطلاعات اصولي در علوم زيستي، بخصوص بيوشيمي و فارماكولوژي داشته باشند.

ارتباط شيمي داروئي با علوم ديگر در نماي زير نشان داده شده است:

ب ـ تكامل تاريخي: آغاز درمان موثر با مواد شيميائي در قدمت خود محو شده است، زيرا قبل از آنكه تاريخ پزشكي ثبت شده باشد، اين درمان وجود داشته است. موفقيت‌هاي اوليه بدست آمده در جستجوي مواد شيميائي موثر بر عليه بيماريها اكثرأ بر ضد بيماريهاي عفوني بوده است و بر عليه بيماريهاي كه همراه با پيري هستند، يعني افزايش خون و سرطان، كمتر موفق بوده‌اند. همچنين به علت آنكه غالب فرآيندهاي شيميائي تكامل نيافته بودند، از اينرو، در آغاز، طبيعت بود كه مواد داروئي با ارزش و اميدواركنند‌ه‌اي را ارائه كرد. در 3000 سال قبل از ميلاد، امپراطور شنگ نونگ داروي خام چ انگ شان (Ch’ang Shan) را براي درمان مالاريا ذكر كرد. در سال 50 ميلادي پليني آسپيديوم را در بيماريهاي انگلي معرفي كرد.

چند قرن اخير مملو از تناقص‌ها و تضادهاست. امروزه به جالينوس احترام گذاشته مي‌شود، ولي روش‌هاي بي ارزش او در كاربرد مقادير جزئي از مواد طبيعي در درمان بيماريها كه در قرن دوم ميلادي آغاز شدند، به مدت 1500 سال ادامه يافتند.

لرد ليستر براي اولين بار فنل را در جراحي هاي سترون به كار برد، ولي عجيب است كه او محلولي كه ماده داروئي تجاري معروفي است نام او را بر خود دارد ولي ارزش داروئي آن قابل سئوال است. در سالهاي اخير به همت شيمي داروئي‌دان‌ها مواد درمان گسترده متعددي خلق شده‌اند. شيمي داروئي‌دان‌ها بخشي از يك گروه مختلط از دانشمندان رشته‌هاي مختلف هستند كه به اين موفقيت‌ها نائل شده‌اند.

اسامي اين دانشمندان و مشاركتهاي آنان آنقدر زياد است كه بتوان در اينجا ذكر كرد. معهذا، دو نام به علت شهرت ويژة آنان ذكر مي‌شود.

يكي از آنان مرحوم اليور كام مدير علمي شركت پارك ـ ديويس است، كه دانشگاه ايلينوي را هنگامي كه معلم جواني در رشته شيمي آلي بود ترك كرد و به اين شركت ملحق شد. در اين مدت كتاب تجزية كيفي شيمي آلي را نوشت و كمك كرد تا انتشار يك سري كتاب تحت عنوان سنتزهاي آلي بنيان نهاده شود. كام مجبور شد علاوه بر آنكه يك شيمي آلي‌دان خوب باشد، يك فارماكولوژي‌دان خوبي هم شود. تعداد قابل ملاحظه‌اي از مواد داروئي موثري را يا ايجاد كرد و يا ايجاد آنها را تشويق كرد. به عنوان نمونه‌اي از افرادي كه در دانشگاهها رهبري در شيمي داروئي را به عهده داشتند، مرحوم پروفسور ف.ف. بلانك استاد دانشگاه ميشيگان بود كه دورة دكتراي فلسفي در رشته شيمي داروئي را در آمريكا برقرار كرد. در اين دوره برنامة ويژه‌اي در سنتز تاكيد شده بود. 78 دانشجو به راهنمائي او درجه دكتراي خود را دريافت داشتند. او اولين فردي بود كه بخش شيمي داروئي جامعة شيمي آمريكا، سمپوزيومي را به نام او اختصاص داد.

طبقه بندي داروها: داروها را مي‌توان بر پاية اصول مختلف طبقه بندي كرد. معمولأ داروها را بر طبق:

الف ـ ساختمان شيميائي

ب ـ اثر فارماكولويكي

طبقه بندي كرد.

پيشگفتار:

تاريخچه و كليات: كلمه فارماتولوجي (Pharmacology– انگليسي) يا فارماكولوژي ( Pharmacologie- فرانسه) از دو واژه يوناني فارماكون (Pharmakon) يعني دارو و لژين (Legein) يعني بحث كردن اقتباس گرديده است. بنابراين فارماكولوژي رشته‌اي از علوم را تشكيل مي‌دهد كه خواص فيزيكي و شيميائي اثرات و موارد استعمال، اشكال داروئي، عوارض و درمان مسموميت و روش و مقدار مصرف تركيبات مختلف داروئي را مورد بحث قرار مي‌دهد.

اين رشته را به فارسي داروشناسي مي‌نامند. تحقيق و تفحص دربارة خواص داروها، يك رشته جديد از علوم پزشكي وداروسازي نيست، بلكه داراي قدمت بسياري مي‌باشد. زيرا، از موقعي كه انسان خلق شد مصرف گياهان گوناگون براي درمان بيماريهاي مختلف آغاز گرديد، و در حقيقت مطالعه و بررسي نباتات طبي از همان موقع بنحوي كه ميسر بود شروع شد، و طي قرنهاي متمادي تنها راهنماي قدما براي تحقيق دربارة تركيبات داروئي، خرافات، موهومات و درك احساسات شخصي بود كه اغلب توام با تشريفات و مراسم خاص انجام مي‌گرفت. مثلأ فيثاغورث، در قرن ششم، تصور مي‌كرد كه نگهداشتن شست (شود) در دست، موجب پيشگيري بيماري صرع مي‌شود. مصرف دارو در گذشته كاملأ آزمايشي و تجربي بود، و بدون آشنائي به طرز اثر آنها، فقط با توجه به خواص درماني ظاهري هر يك، مورد استفاده قرار مي‌گرفت.

چيني‌ها قديم دندانهاي اژدها را براي درمان تشنج مصرف ميكردند و امروزه مسلم شده است كه كلسيم مادة اصلي تشكيل دهندة استخوان، براي معالجه بيماري تتاني (TeTang) بسيار موثر مي‌باشد. سابقأ بيماري گوآتر (Goitre بزرگ شدن غده درقي) را بوسيلة اسفنجهاي طبيعي سوخته معالجه مي‌گردند، و امروزه ما مي‌دانيم كه اسفنج يك نوع حيوان دريائي است كه داراي يد مي‌باشد.

جذب، پخش، بيوترانسفورماسيون و دفع داروها

براي اينكه دارو در اورگانيسم يك اثر داروئي ايجاد نمايد، بايستي كه در غلظت كافي با سلول‌هاي مخصوص گيرنده (رسپتور) و يا قسمتي از سلول تماس پيدا نمايد. بين مصرف دارو و ظهور اثر فارماكولوژيكي جريانات بسيار پيچيده‌اي وجود دارند.

در تزريق داخل وريدي، دارو (فارماكون) مستقيمأ وارد جريان خون شده و در انواع ديگر استعمال بايستي كه فارماكون ابتدا جذب گردد. در مصرف خوراكي جذب از راه دستگاه گوارشي (كانال معده، روده) و در تزريق داخل عضله‌اي جذب از نسوج انجام مي‌گيرد. البته در تمام موارد و هميشه بايستي كه يك حالت تعادل در پخش بوجود آيد كه تمامي بدن را در برگيرد.

اولين شرط براي جذب يك تركيب، حلاليت و پخش ظريف آن است. چون ديواره سلول‌ها داراي كاراكترليپوئيدي است بنابراين در اينجا فاكتور مهم، ضريب پخش بين فاز آبي و فاز ليپوفيل مي‌باشد و فقط تركيبات چربي دوست مستقيمأ جذب مي‌شوند. به طور كلي داروهائي كه از راه خوراكي مصرف مي‌شوند، عمدتأ در روده باريك جذب مي‌گردند. داروها توسط جريان خون به كبد رسيدع و تا حدي مجددأ با صفرا وارد روده گرديده. فسمتي ديگر از آنها بدون تغيير و يا پس از تغييرات شيميائي با جريان بزرگ خون در بدن هدايت مي‌گردند. در جذب از ركتوم قسمت عمده‌اي از دارو مستقيمأ و بدون اينكه از كبد بگذرد وارد جريان بزرگ خون مي‌گردد.

پس از جذب موادي كه وارد جريان خون شده‌اند در بدن توزيع ميگردند. اين عمل پخش از جريان خون را پنتراسيون نامند. اين عمل بيشتر از راههاي اسموتيك و به علت وجود اختلاف در غلظت (ديفوزيون) انجام مي‌گيرد. از طرفي ديگر تمايلات اختصاصي نيز مهم مي‌باشند. تعداد بسياري از داروها به پروتئين‌هاي مخصوصي بسته شده و با آنها حمل شده و يا توسط آنها در يك مكان نگه داشته مي‌شوند. تعدادي نيز وارد غشاء سلول‌ها گرديده بعضي ديگر نيز در سطح خارجي فازها تغليظ شده و سپس جذب مي‌گردند. در اينجا بارهاي الكتريكي ايجاد يون‌ ها و نيز pH رل مهمي را بازي مي‌كنند.

پس از ظهور در جريان خون در اكثر داروها دفع كليوي آغاز مي‌گردد. اين عمل اغلب بين پنج تا ده دقيقه از مصرف اورال شروع شده و حداكثر دفع در ظرف يك تا دو ساعت بوجود مي‌ايد. بايد ذكر نمود كه عمل دفع مي‌تواند روزهاي متوالي نيز طول بكشد. مقادير زياد از دارو همچنين در مدفوع ظاهر مي‌شوند در اينجا معمولأ باقيمانده‌هاي جذب نشده دارو كه از راه خوراكي مصرف شده‌اند در مدفوع هستند. راههاي ديگر دفع مانند بازدم و آب دهان از لحاظ مقدار رل مهمي را به عهده ندارند.

تغيير شكل شيميائي (بيوترانسفورماسيون، متابوليزاسيون) داروي مصرف شده در همه جاي بدن انجام پذير بوده و اكثرأ توسط آنزيم‌هاي ميكروزوم سلول‌هاي كبدي انجام مي‌گيرد. همچنين متابوليزه شدن داروها توسط آنزيم‌ها در خون و در سيتوپلاسم اورگان‌هاي مختلف بدن مانند كليه‌ها، ريه‌ها و عضلات نيز مقدور مي‌باشد. توسط اين فعل و انفعالات ممكن است كه از دارو تركيبات موثرتر و يا سمي تر ايجاد شوند. اكثرأ توسط بيوترانسفورماسيون تركيبات هيدروفيل تري بوجود مي‌ايند. از مهمترين آنزيم‌هائي كه عمل هيدروكسيله شدن دارو را موجب مي‌شوند مي‌توان سيتوكروم ـP ـ 450 را كه در ميكروزوم‌ها وجود دارد نام برد. در اين مورد جرئيات ديگر ناشناخته هستند. نتايج آزمايشات بر روي حيوانات را نمي‌توان براي يك انسان نير يكسان دانست. همچنين جانوران مختلف ايجاد متابوليت‌هاي مختلف از يك دارو مي‌نمايند.

در سالهاي گذشته با بكار بردن تركيبات مارك‌دار (نشان شده) پيشرفتهاي زيادي در اين رشته حاصل شده است، چون بدين وسيله مي‌توان راههاي حركت و تغيير دارو در بدن را دقيقأ مشخص نمود.

متابوليسم

متابوليسم جمع تمام واكنشهاي شيميائي براي بيوترانسفورماسيون مواد اندوژن و اگزوژن در سلول‌هاي زنده بدن انسان و حيوانات مي‌باشند. به عبارت ساده‌تر مي‌توان متابوليسم را تغييرات ملكول‌هاي مواد توسط آنزيم‌ها دانست. همه سلول‌ها در ارگان هاي مختلف داراي قدرت يكنواخت براي بيوترانسفورماسيون نيستند. در متابوليسم فيمابيني تغيير شكل شيميائي مواد غذائي به تركيباتي كه قابليت مصرف در بدن دارند، بين كاتابوليسم و آنابوليسم اختلاف زير وجود دارد:

كاتابوليسم ـ تجزيه مواد غذائي و پروتوپلاسم به مواد ساده‌تر.

آنابوليسم ـ ساخته شدن تركيبات جديد از مواد ساده‌تر.

اين واكنشها به نزديكترين وجهي با ايجاد انرژي همراه هستند و انرژي توليد شده به تركيب انرژي‌دار ادنوزين تري فسفات (ATP) بسته مي‌شوند. براي هر مرحله از متابوليسم، كاتاليزورهاي بيولوژيكي لازم هستند كه آنها را آنزيم و يا فرمانت مي‌نامند. اين آنزيم‌ها بسيار ويژه بوده و مسئول اين امر هستند كه يك تركيب مشخص در زمانهاي معيني، تحت واكنش بخصوصي قرار گيرد. آنزيمها معمولأ غيرفعال هستند و زماني فعال مي‌شوند كه با يك ملكول آلي غير پروتئيني كه ما آنراكوانزيم مي‌ناميم بستگي پيدا نمايند. آنزيم‌ه قادر هستند كه هم در داخل و در خارج سلول فعاليت داشته باشند و زماني كه از سلول خارج شوند بيشتر در تجزيه و هضم مواد غذائي دخالت مي‌نمايند (مانند آنزيم‌هاي شيره هاضم، آب دهان و مايع پانكراس). آنزيم‌ها را معمولأ با اضافه كردن اصطلاح آزبه‌اسم سوبسترات مانند ليپاز يا توسط واكنشهائي كه در آن دخالت دارند مانند دهيدروژنازو يا ترانس آميناز نامگذاري مي‌نمايند. بعضي از آنزيم‌ها نيز داراي نام اختصاصي مي‌باشند (مانند پپسين در پيره معده، تريپسين در شيره پانكرانس كه به روده مي ريزد و پتيالين در آب دهان). بدين جهت تغيير و تحولات (ترانسفورماسيون) بيو شيميائي مي‌توانند در آب دهان، شيره معده، شيره روده، و يا پس از جذب توسط جريان خون و لنف در نسوج و اورگان‌ها انجام پذيرند.

همان آنزيم‌هائي كه براي متابوليسم كربوهيدرات‌ها (آميلاز)، پروتئين‌ها (پپتيداز) و چربيها (ليپاز) مسئول هستند در تجزيه و تغيير شكل بيولوژيكي مواد داروئي نيز شركت دارند. براي اينكه يك عمل متابوليسم در جريان افتد بايستي كه آنزيم حاوي پروتئين دست كم با سه نقطه دارو بستگي پيدا نمايد و اين عمل در حقيقت همان اصل بستگي دارو به پروتئين پلاسما، پروتئين نسوج و يا گيرنده مي‌باشد. همان طور كه اختلافاتي در تمايل داروها به پروتئين وجود دارد، همان طور هم در عمل متابوليسم اختلافاتي در تمايل دارو و آنزيم به چشم مي‌خورد. دين جهت نيز در عمل متابوليسم يك رقابت براي نقاط تماس يكسان توسط داروهاي مختلف وجود دارد. چنانچه دو دارو يا بيشتر كه آنزيم‌هاي يكسان را براي متابوليزاسيون لازم دارند، همزمان و با غلظتهاي مساوي در خون و يا در بافتها وجود داشته باشند فقط يكي از آنها بيشتر بسته شده و متابوليزه مي‌شود، در صورتي كه دارو ديگر تا زماني كه داروي اولي به طور كامل تجزيه نشود تقريبأ به صورت غيره متابوليزه مي‌مانند. به همين دليل است كه از داروهائي كه همزمان به مريض داده مي‌شود، فقط يكي از آنها مي‌تواند داراي زمان اثر فارماكولوژيكي طولاني‌تر باشد. به عنوان مثال براي اين نوع واكنشهاي رقابتي براي ايجاد بستگي با نقاط تماس آنزيم، مي‌توان دي سولفيرام را نام برد كه براي ترك اعتياد به الكل مورد استفاده قرار مي‌گيرد. دي سولفيرام با ممانعت از عمل آنزيم استالدئيد اكسيداز از متابوليزه شدن استالدئيد بوجود آمده پس از مصرف الكل اتيليك، جلوگيري نموده باعث اكومولاسيون (جمع شدن) استالدئيد در بدن شده و ناراحتيهائي از قبيل فشار زياد جريان خون به سمت سر، ضربان شديد قلب، عرق نمودن زياد و حالت تهوع بوجود مي‌آورد.

واكنشهاي متابوليسمي بستگي به عامل آن نيز دارند (مقصود از عامل شخص و يا حيوان است). فاكتورهاي عمده بر واكنشهاي متابوليكي عبارتند از: 1ـ انسان و يا حيوان، 2ـ نوع حيوان، 3ـ جنسيت، 4ـ سن.

به عنوان مثال سولفاميدها توسط خرگوش استيله شده و به صورت استيله دفع مي‌شوند. بر خلاف آن سگ اصلأ قادر به متابوليزه نمودن سولفاميد نيست و اگر به سگ سولفاميد داده شود آنرا بدون تغيير و همان طور خالص توسط ادرار دفع مي‌نمايد. انسان و موش هر دو عمل بالا را انجام مي‌دهند يعني سولفاميد را تا اندازه‌اي بدون تغيير و تا اندازه‌اي پس از استيله كردن دفع مي‌نمايند. يك مثال جالب در اينجا يكي از مشتقات سولفاميد‌ةا به نام تولبوتاميد است كه به عنوان داروي ضد قند خوراكي مورد مصرف قرار مي‌گيرد:

اين تركيب در انسان و حيواناتي نظير خرگوش، موش صحرائي و خوكچه دريائي متابوليزه شده. گروه متيل آن در موضع 4 ابتدا به گروه الكلي و سپس به گروه كاربوكسيل اكسيده مي‌شوند:

در سگ گروه متيل تغييري نمي‌نمايد، بلكه گروه بوتيل (C₄H₉) تجزيه مي‌شود. به دلائل فوق نتايج آزمايشاتي كه راجع به عمل متابوليسم بر روي حيوانات انجام مي‌گيرد، نمي‌تواند هميشه براي انسان نيز وفق دهند. حتي در مورد حيوانات نيز عمل متابوليسم بستگي به خانواده حيوان دارد مثلأ بعضي انواع موش صحرائي باعث مزدوج شدن فنل و ايجاد استرهاي سولفوريك اسيد مي‌شوند ولي بعضي انواع ديگر آنرا با اسيد گلوكورنيك تركيب مي‌نمايند. اختلاف در متابوليزاسيرن در بعضي موارد بستگي به جنسيت انسان و يا حيوان نيز داردو البته اين اختلاف بيشتر يك اختلاف در سرعت متابوليزاسيون در جنس مذكر و يا مونث است مثلأ بعضي داروها مانند هگزاباربيتال، نيكوتين، استريكنين و پيكروتوكسين داراي زمان اثر فارماكولوژيكي طولاني‌تر در موشهاي صحرائي مونث هستند تا موشهاي مذكر. سن انسان و يا حيوان مورد آزمايش نيز از فاكتورهائي است كه در اختلاف در عمل متابوليزاسيون رلي به عهده دارند.

در نوزادان اغلب آنزيم‌هائي كه براي متابوليزاسيون لازم هستند اصلأ وجود نداشته و يا اينكه فعاليت آنها خيلي كم بوده و با بالا رفتن سن (بخصوص در هفته اول تولد) فعاليت آنها نيز زياد مي‌شود. اين موضوع مهمي است كه بايد در مورد دارو و بخصوص مقدار آن براي نوزادان هميشه در نظر باشد. فاكتورهاي ديگر براي اختلاف در متابوليزاسيون عبارتند از رژيم هاي غذائي، مقدار داروي مصرف شده و حالات پاتولوژيكي در اثر بيماري مخصوص. براي به جريان افتادن يك واكنش متابوليكي وجود آنزيم حاوي پروتئين و بستگي آن با حداقل سه نقطه دارو لازم است. عضو اصلي براي متابوليزاسيون كبد است و اين موضوع هم براي مواد طبيعي و تركيبات اندوژن و هم براي دارو صدق مي‌نمايد. عوامل بيوشيميائي كه براي واكنشهاي آنابوليك و كاتابوليك مسئول هستند بيشتر در رتيكول اندوپلاسماتيك سلول‌هاي كبد جايگزين هستند. سلول زنده از قسمتهاي زيادي تشكيل شده است كه يادآوري بعضي از ايم بخشها و يا اعضاي سلول براي اين بحث مهم است:

الف) رتيكول اندوپلاسماتيك و يا ارگاتوپلاست‌ها،

رتيكول‌هاي اندوپلاسماتيك، سيستم‌هاي لوله مانند در سلول هستند كه علاوه بر وظائف زير براي انتقال بين سلولي نيز مسئل مي‌باشند. ارگاتوپلاست‌ها از نظر شكل و عمل به دو دسته تقسيم مي‌شوند:

رتيكول اندوپلاسماتيك ناهموار كه در اطراف سطح خارجي آنها ريبوزوم‌ها قرار دارند. اين رتيكول‌ها مسئول سنتز پروتئين مي‌باشند.

اغلب آنزيم هائي كه باعث متابوليزاسيون داروها مي‌شوند در رتيكول‌هاي اندوپلاسماتيك مسطح وجود دارند. در اثر انجماد و هموژنيزاسيون و سپس اولتراسانتريفوژ از سلول‌ها يك فراكسيون با ذرات بسيار ريز بدست مي‌ايد كه آنرا فراكسيون ميكروزومي نامند. اين فراكسيون از رتيكول‌هاي اندوپلاسماتيك، دستگاه گولژي و ريبوزوم‌ها تشكيل گرديده و اجزاء اين فراكسيون براي اعمال دآلكيله كردن، دآمينه كردن، هيدروكسيله كردن و كنژوگه كردن مسئول هستند.

منابع و مآخذ:

1 ـ شيمي داروئي (جلد اول و دوم ) ، ترجمه :دكتر عباس شفيعي و دكتر و دكتر عليرضا قنبر پور مؤلف : كورولكوواس ‚ اندرياس

2 ـ شيمي داروئي آلي ‚ تاليف : دكتر غلامعلي كاظمي فرد

3 ـ داروشناسي ‚ تاليف : كانزونك ‚ برترام ج

4 ـ فارماكولوژي (دارو شناسي )‚ تاليف : دكتر مجيد خورسند

5 ـ داروها ـاثر متقابل ‚ تاليف : فريدون ملك زاده

6 ـ دارو سازي ـ صنعت و تجارت ‚ تاليف : منوچهر غروري

7 ـ روشهاي نوين تجزيه شيميائي گياهان ‚ تاليف : ج . ب .هاربورن

9 ـ اطلاعات و كاربرد باليني داروهاي ژنريك ايران

10 ـ دارونامه رسمي ايران ( وزارت بهداشت ‚ درمان و آموزش پزشكي ) ‚ 1378

11 ـ دستور كار ها و مستر فايلهاي موجود در آزمايشگاه كنترل كيفي

تعداد صفحات:84

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودی متن کامل و بدون پراکندگی با فرمت وردwordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.

دانلود مقاله شركت داروسازي ابوريحان

دانلود مقاله شركت داروسازي ابوريحان

مقدمه:

داروسازي، پنجاه قرن است كه سابقه خدمت به بشريت را دارد و به عنوان يكي از شناخته شده‌ترين و معتبرترين رشته‌هاي مطرح مي‌باشد. همانند پزشكي، داروسازي نيز شاهد تحولات زيادي بوده است و بسياري از روش‌هاي قديمي آن منسوخ و كنار گذاشته شده‌اند و آموخته‌هاي نويني به پيكره اين رشته افزوده شده‌اند. داروسازان از جمله افشار داراي تحصيلات آكادميك در جامعه مي‌باشند در شاخه‌هاي مختلف شامل داروخانه، بيمارستان‌ها، آموزشي (در سطح دانشگاه)، تحقيقات، صنايع داروسازي (شامل تحقيق و توسعه توليد و غيره)، تدوين استانداردها و توزيع داروها فعاليت دارند. از ديدگاه تاريخي مي‌توان گفت كه پيشرفت علم داروسازي همگام با تكامل بشر بوده است. انسان اوليه به طور ذاتي يا از طريق مشاهده حيوانات يا پرندگان معلومات خود را كسب نمود و دريافت كه آب سرد، برگ و گل داراي كاربردهاي درماني و التيام دهندگي هستند. ولي به طور تجربي دريافت كه كداميك از ديگري بهتر است و بدين وسيله دانسته‌ها و آموخته‌هاي خود را در اختيار ديگران استفاده نمود. بايد توجه داشت كه هر چند روش‌هاي انسان غارنشين ابتدايي بودند، و ليكن بسياري از داروهاي امروزي از همان منابعي كه در اختيار انسان اوليه بودند منشأ گرفته‌اند.

مجموعه حاضر شرحي است از برخي فرآورده‌هاي داروئي شركت ابوريحان و اشارات مختصري به دستة دارويي، مشكل دارويي، فارماكوكنيتيك، موارد مصرف، موارد منع مصرف، عوارض جانبي، مقدار و نحوه‌ي مصرف و نوع بسته‌بندي داروها و نوع تستي كه بر روي داروها رد قسمت آزمايشگاه تحقيقات و توسعه و همچنين آزمايشگاه شيمي (كنترل كيفي) انجام شده را دارا مي‌باشد.

اميد است مطالب اين مجموعه مفيد براي خواندگان واقع گردد.

فصل اول:

آشنايي با شركت داروسازي ابوريحان

تاريخچه: شركت داروسازي ابوريحان با بيش از 20 سال تجربه در عرضه فرآوردههاي هورموني داراي نقشي ويژه در صنايع داروئي كشور مي‌باشد. ابوريحان فعاليت خود را در زمينه ساخت داروهاي هورموني از سال 1348 (تحت نام شرينگ برليمد) آغاز نمود و پس از پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي در سال 1359 با توجه به قانون حفاظت و توسعه صنايع ايران كليه سهام آن خريداري و با مديريت دولتي تحت پوشش سازمان صنايع ملي ايران قرار گرفت.

فعاليت‌ها متعاقب انتخاب طرح ژنريك به عنوان سيستم نوين نظام داروئي كشور، ابوريحان با پشتوانه‌اي قوي از تكنولوژي داروسازي و بهره‌گيري از نيروهاي متخصص و تلفيقي از تجربه و دانش نوين داروسازي وارد مرحله جديدي از فعاليت خود گرديد بطوري كه در حال حاضر بطور متوسط 38 ميليون جعبه محصول نهائي در پتج گروه آمپول تزريقي، قرص، دراژه، پماد و كرم و شياف به بازار عرضه مي‌نمايد كه اين مقدار نسبت به ده سال گذشته از رشدي معادل 400 درصد برخوردار است.

شركت داروسازي ابوريحان علاوه بر ساخت داروهاي انساني از سال 1365 اقدام به برنامه‌ريزي در زمينه ساخت كيت‌هاي آزمايشگاهي و ديسك‌هاي آنتي‌بيوگرام نمود كه در اين راستا با احداث واحد جديدي تحت عنوان واحل تشخيص طبي و با برخورداري از متخصصين پزشك داروساز، فارماكولوژيست، ميكروبيولوژيست و متخصصين ديگر از سال 1367 با عرضه بيش از 735، 103 كيت آزمايشگاهي و 184و 102 ديسك آنتي‌بيوگرام به مرحله بهره‌برداري رسيد و گامي ديگر در راه نيل به خودكفائي ملي برداشت. همچنين در سالهاي اخير با توجه به اهميت گسترش دامپروري و نياز به استفاده از هورمونها در زمينه بيماريهاي توليد مثل شركت ابوريحان را بر آن داشت تا با تاكيد بر تكنولوژي بر تكنولوژي خود و با استفاده از نيروهاي متخصص دامپزشك و همكاري سازمان دامپزشكي كشور طرح توليد هورمونهاي دامي را در دست مطالعه قرار دهد. بطوريكه در سال 1367 با كسب مجوز از سازمان دامپزشكي كشور با فرمولاسيون و ارائه نمونه‌هاي آزمايشي سه نوع داروي هورموني دامي فعاليت جديدي را پي‌ريزي نمود. باشد كه در سالهاي آينده شاهد توليد هورمونهاي دامي در داخل كشور باشيم. لذا شركت ابوريحان را مي‌توان اولين كارخانه توليد كيت‌هاي آزمايشگاهي و ديسك‌هاي آنتي‌‌بيوگرام و هورمونهاي دامي دانست كه خود از افتخارات اين واحد توليد محسوب مي‌شود.

نگاهي به محصولات ابوريحان مؤيد اين واقعيت است كه كليه محصولات توليدي اين شركت با رعايت آخرين استانداردهاي داروسازي و رعايت كامل اصول GMP توليد و عرضه مي‌شود.

آزمايشگاه‌هاي كنترل و تحقيقات

آزمايشگاه‌هاي مجهز كنترل ابوريحان ضمن نظارت دقيق در مراحل مختلف توليد از مرحله انبارداري مواد اوليه و بسته‌بندي تا خروج كالاي ساخته شده از شركت، الزام در اجراي كامل مقررات GMP را نيز بطور جدي در دستور كار خود قرار داده است.

تكيه بر تحقيقات و پژوهش در ابوريحان از جايگاه ويژه‌اي برخوردار مي‌باشد بطوري كه علاوه بر فعاليت آزمايشگاه‌هاي كنترل، واحد مستقل و جديدي نيز تحت عنوان آزمايشگاه تحقيقات در ابوريحان مشغول فعاليت مي‌باشد اين واحد با مشاركت فكري منابع دانشگاهي در سال 1367 آغاز به كار نمود و اولين اقدام آن طرح تبديل پروژسترون به ديدروژسترون مي‌باشد كه صرفه جويي ارزي معادل يك ميليون دلار در سال را به خود اختصاص مي‌دهد از سوي ديگر واحد تحقيقات ابوريحان اقدام به فرموله كردن يازده قلم داروي جديد تحت عناوين:

1- شياف ديكلوفناك

2- پماد ليدوكائين اچ

3- شياف استامينوفن

4- كنتراسپتيو تري فاز يك

5- قرص پرودنيزولون 50 ميلي گرم

6- آمپول متيل پردنيزولون استات

7- قرص استروژن كونژوگه 625/0 ميلي گرم

8- قرص استروژن كونژوگه 25/1 ميلي گرم

9- آمپول تتراكوزاكترين

10- آمپول اوروگرافين 65 درصد

11- آمپول اورگرافين 75 درصد

نموده كه مجوز ساخت آنها از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي (اداره كل امور دارو) صادر گرديده است.

پروژه‌هاي طرح و توسعه ـ مشاركت و سرمايه‌گذاري:

به منظور قطعه وابستگي به منابع خارجي كه جزء اهداف دراز مدت سياست حاكم بر نظام داروئي كشور مي‌باشد و همچنين استفاده از تجربيات نيروهاي متخصص در جهت توليد مواد اوليه داروهاي مورد تعهد در داخل كشور، اين شركت اقدام به مشاركت و سرمايه‌گذاري در چند شركت داروئي تحت عناوين شركت شيمي داروئي امين و داروسازي شهيد مدرس نموده است كه هر يك از اين پروژه‌ها ساليانه ميليونها دلار صرفه‌جوئي ارزي به دنبال خواهند داشت.

صادرات:

به منظور تحقق بخشيدن به توسعة صادرات غير نفتي كه از رئوس مهم برنا‌مه‌هاي توسعة اقتصادي دولت جمهوري اسلامي ايران است و با توجه به كيفيت بسيار مطلوب محصولات توليد شده، شركت ابوريحان در طي پنج سال گذشته با همكاري شركت صادراتي سازمان صنايع ملي ايران (فارميكو) مبادرت به بازاريابي و شركت در مناقصه‌هاي بين‌المللي نموده كه با توجه به كيفيت و نوع محصولات ارائه شده اين شركت موفق به صدور چندين محصول به كشورهاي الجزاير، لبنان، يمن، … گرديده است.

كامپيوتر: همگام با مدرنيزه كردن ماشين آلات بخش‌هاي مختلف توليد و آزمايشگاه‌هاي كنترل و تحقيقات، شركت ابوريحان اقدام به كامپيوترايز نمودن كليه صورت‌حسابهاي مالي شركت اعم از فاكتورهاي خريد، فروش، صورت موجودي مواد اوليه و بسته‌بندي و همچنين فرمولاسيون و پروداكشن اوردر داروها نموده است.

فصل دوم

تست‌ها كه در اين جا گفته مي‌شود و تست‌هاي ديگر تماماً مرتبط به گروه شيمي است و تمامي افراد كارشناس شيمي اين تست‌ها را انجام دادند و گروه شيمي است و تمامي افراد كارشناس شيمي اين تست‌ها را انجام دادند و گروه داروسازان هيچ ارتباطي با اين نوع تست‌ها نداشتند. زيرا اين تست‌ها مربوط به افراد مشخص شيمي است.

و همچنين دستگاه‌هاي HPLC و اسيكتوفتوتري و فلورومتر دستگا‌ههايي هستند كه كارشناسان شيمي با آن سر و كار دارند تا بتواند بوسيلة اين دستگاه‌ها ميزان مادة موثر در داروها را بسنجند.

تست Assay (مقدار مادة موثر)

هرگاه مادة اوليه‌اي وارد آزمايشگاه مي‌شود آن ماده تست Assay مي‌شود تست Assay مقدار مادة موثر در مادة اوليه را نشان مي‌دهد. اين تست همچنين بر روي قرص‌ها و به طور كلي دارو‌هاي ساخته شده توسط خود شركت صورت مي‌گيرد و مقدار مادة مؤثر در اين داروها بررسي مي‌شود. مثلاً بر روي قرص استامينوفن ساخته شده توسط شركت اين تست انجام مي‌شود كه ديده شود مقدار استامينوفن كه بايد وارد مي‌شد تا محصول مورد دلخواه بدست آيد آيا اندازه‌اش درست است يا نه.

تست Content:

در اين تست مقدار مادة اصلي يا هورموني كه در دارو وجود دارد را تعيين مي‌كنند و فرقش با تست Assay در اين است كه مقدار هورمون در هر قرص را محاسبه مي‌كنند. مثلاً‌ محاسبة قرص LD كه يك قرص هورموني است.

تست Dissolution:

در اين تست مقدار حل شدن يا باز شدن قرص را اندازه مي‌گيرند. دماي بدن انسان است و دستگاه Dissolution نيز طبق دماي بدن انسان تنظيم مي‌شود. را روي مورد نظر را در داخل دستگاه قرار مي‌دهند. حلال مورد نياز دارو آب مقطر مي‌باشد. «اين دستگاه مقدار زماني را كه دارد باز مي‌شود و واكنش مي‌دهد را مدنظر قرار مي‌دهند.

كد يا دراژه:

لايه‌اي است كه دور هورموني كه در داخل قرص قرار دارد كشيده مي‌شود تا هضم آن در داخل بدن انسان به راحتي انجام گيرد.

دستگاه HPLC

كروماتوگرافي دستگاهي است كه براي انجام كارهاي ذيل به كار مي‌رود:

الف: جداسازي

ب: شناخت

ج: ارزيابي

اين دستگاه با نام دستگاه‌هاي كارخانه Waters بعنوان پيشگاهي در دنياي نامتناهي كار ماتوگرافي مي‌باشد استفاده در آزمايشگاه و آموزش‌هاي آكادميك در صنعت نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. در زمينة كروماتوگرافي مايع با كاركرد عالي (HPLC)، كه يكي از ابزارهاي بي‌مانند Waters است.

تعداد صفحات:31

متن کامل را می توانید دانلود نمائید چون فقط تکه هایی از متن در این صفحه درج شده (به طور نمونه) و ممکن است به دلیل انتقال به صفحه وب بعضی کلمات و جداول و اشکال پراکنده شده یا در صفحه قرار نگرفته باشد که در فایل دانلودی متن کامل و بدون پراکندگی با فرمت وردwordکه قابل ویرایش و کپی کردن می باشند موجود است.